بن مایه های فولکلوریک در طومارهای نقالان

نویسندگان

فرخ حاجیانی

دانشیار فرهنگ و زبان های باستانی دانشگاه شیراز اکبر صیادکوه

دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز انسیه هاشمی قلاتی

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز

چکیده

بررسی و مطالعۀ طومارهای نقالی به عنوان بخشی مکتوب از سنت حماسی ـ روایی ـ شفاهیِ ایران زمین با آن حجم انبوه و پیچیدۀ قصه ها گاه دشوار می نماید؛ اما تجزیۀ این متون به بن مایه های سازنده شان، زمینه را برای مطالعۀ روشمند آن ها، بررسی های درون متنی و نقد و ارزیابی مضمون ها هموار می سازد. با استفاده از فهرست جهانیِ طبقه بندی بن مایه های روایات عامه، چارچوبی فراهم می آید تا بن مایه های طومارها دسته بندی و فهرست شوند. این فهرست سبب دسترسی آسان تر به هر بن مایه در روایات مختلف، ریشه یابی، بررسی سیر تطور، تکامل، تأثیرپذیری و بقای هر بن مایه در دوره های مختلف و نیز مطالعات تطبیقی روایت ها می شود و بستر مطالعۀ تحلیلی طومارها را با توجه به بن مایه های موجود در آن ها فراهم می آورد. هدف این مقاله نشان دادن انطباق فهرست جهانیِ بن مایه ها با روایات عامۀ فارسی، به ویژه روایات حماسیِ عامه و شیوه ای از تحلیل متون طوماری است. این پژوهش با فهرست کردن بن مایه های داستان هفت خان رستم از طومار هفت لشکر می کوشد تا انطباق الگوی فهرست بن مایه ها را بر روایات ایرانی نشان دهد و با تحلیل برخی بن مایه های موجود، ویژگی هایی هرچند اندک از طومارهای نقالی را به عنوان پاره ای از روایات عامۀ فارسی آشکار سازد و نیز با یافتن بن مایه هایی نو، غنای فرهنگ، ادب و سنت شفاهی ایران را روشن نماید. این شیوۀ فهرست کردن می تواند به منزلۀ الگویی برای تمام روایات شفاهی باشد تا از این طریق به حجم عظیم قصه ها سامانی داده شود و دسترسی آسان تر به محتوای آن ها فراهم آید.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

طومارهای نقالی و ضرورت فهرست بندی بن مایه های آن ها؛با نگاهی به بن مایه های داستان فریدون در طومار نقالی مشکین نامه

طومارهای نقالی بخش مهمی از اسناد مکتوب روایت های عامیانه ی حماسیِ این سرزمین را دربرمی گیرند، بخشی که گاه امکان روشن شدن پاره هایی مبهم از سنت حماسی ایران را فراهم می سازد. حجم عظیم این روایت ها، بررسی ورق به ورق آن ها را تا حدودی دشوار ساخته است. یکی از شیوه هایی که می تواند به مطالعه ی روشمند این روایت ها کمک کند، فهرست کردن بن مایه های آن هاست. به یاری این فهرست، متون روایی به عناصر سازنده شا...

متن کامل

بن مایه های رمانتیکی شعر نیما

رمانتیسم در ایران حاصل شرایط سیاسی اجتماعی خاصی بود، که متعاقب اوج گیری چالش میان جلوه‌های گوناگون سنت، تجدد و بحران برخاسته از آن بود. نیما یوشیج، بنیان‌گذار شعر نو از جمله شاعرانی است که در فضای رمانتیک طبع آزمایی کرده است و بن مایه های رمانتیسم در شعر او تا به جایی است که نمی‌توان آن را از اشعار نیما جدا کرد. رمانتیسم نیما حد فاصل رمانتیسم ناسیونالیستی مشروطه و رمانتیسم احساساتی عصر پس از او...

متن کامل

بن مایه های نمادین در شعر سهراب سپهری

در کنار تشخیص و حس‌آمیزی، نماد، یکی از ویژگی‌های برجسته و مهم لایة بلاغی سبک سهراب سپهری است. برخی از نمادها به دلیل تکرار، به مشخّصه‌ای قابل توجه تبدیل شده‌اند و در شعر او بن‌مایه یا موتیف محسوب می‌شوند. طبق بررسی‌های سبک‌شناختی، واژه‌های «آب»، «نور و روشنی»، «تنهایی»، «تهی»، «هیچ»، «نیلوفر»، «سیب»، «شقایق» و رنگ «سبز و آبی» بن‌مایه‌های نمادین هشت کتاب هستند. این نمادها برگرفته از سه بخش طب...

متن کامل

بن مایه های پایداری در دیوان «ابوسلمی»؛ شاعر معاصر فلسطینی

یکی از شاعران متعهد فلسطینی که زمزمه­های مقاومت را در لابه­لای دیوان خود، به شیوه­های متفاوتی سروده، «عبدالکریم الکرمی» مشهور به «ابوسلمی» است. این شاعر گمنام معاصر که زبانِ اشعارش را وقفِ آرمان­های والای خود و سرزمینش نمود، در سروده­های خویش، زیباترین نواها را در دفاع از وطن خویش نواخته است و عشق به فلسطین، تار و پود وجود شاعر را دربرگرفته است. در دکترین سیاسی «ابوسلمی»، مبارزه تنها راهِ رسیدن به...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
فرهنگ و ادبیات عامه

جلد ۴، شماره ۹، صفحات ۶۱-۸۱

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023